Kliknij tutaj --> 💃 zawał u psa jak wygląda
Zawał serca jest stanem nagłym, który mogą jednak przepowiadać pewne objawy, które pojawiają się nawet miesiąc wcześniej. Pewne subtelne znaki możemy dostrzec już dni lub tygodnie przed zawałem, dlatego warto mieć świadomość, jakie dolegliwości lepiej mieć na oku. Warto o tym pamiętać, ponieważ choroby serca są najczęstszą przyczyną śmierci wśród kobiet i mężczyzn.
Dlatego jeśli zauważymy kulawiznę u psa sportowego, od razu powinniśmy zgłosić się do ortopedy. Lekarz, stosując metody obrazowe (USG, RTG, TK, RMI) oraz przeprowadzając badanie ortopedyczne, postara się pomóc psu, aby jak najszybciej wrócił do formy fizycznej sprzed wypadku. Pamiętaj też, że często niezbędna jest rehabilitacja.
Zwiększone ryzyko zawału serca u psa jest możliwe, gdy osobnik cierpi na choroby towarzyszące, wrodzone nieprawidłowości tego organu i posiada różne predyspozycje genetyczne. petportal.pl Zawał serca u psa- objawy i postępowanie - PetPortal.pl
Zwykle ustala się wstępne rozpoznanie ostrego zespołu wieńcowego (OZW), które wskazuje na podejrzenie ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego. Następne badania mają potwierdzić lub wykluczyć zawał. Są to przede wszystkim EKG i oznaczenie we krwi stężenia troponiny, która jest białkiem uwalnianym przez niedokrwione kardiomiocyty.
Zawał serca to efekt niedokrwienia mięśnia sercowego, w wyniku którego dochodzi do jego martwicy. Objawy zawału serca nie zawsze są charakterystyczne, jednak najczęściej pacjenci skarżą się na dotkliwy ból w okolicach mostka. Najczęściej są to mężczyźni w wieku 60-75 lat. Zawał serca | Shutterstock. Część odnośników w
Rencontre De La Photo Arles Recrutement. {"@uement =outub"ition":"bottom","onScroll":"1","onScrollOncd rel=" href=" 30px; title="RSD" ,³ px 30px; title="RSD" ,³ px 30px; title="RSD" :"cooki"RSD" ,³ px 30px; title="RSD" :"cooki"RSD" ,³ px 30px; title="RSD" :"cooki"RSLpx 30px; title="onClick":"1m0span{oule,.eukkrVs5)=r/bwidth:17px}#footer .bur}.r30px; cdI-2>*{m#itle="RSD" dvca *{margin:0} *{margin:0} *{marg]…oet>1dc 30pxdaO"-cn:0} *{margin:0} */ yb=acript> f32ticg 2drnype=' onizationi Mtt> onizationi Mtt> onizationi Mtt> onizationi Mt-5ffs ,cd relode(fer> onizationadh:"38+00:00","wÃf:"38+00‡B,0,0,.88ptaemb-B88ptaat0dh:"38+00:00"," t aar"/1dc zwrpse;text-decoration:ne tyLbf tyhzttps:/Dt55m20S jawy i diagnostye"nK}#et}fa"nK} 5aw[type=rest-faeCookies":"0","revokeCookiesOpt":"automatic","secure":"1"}; /* ]]> */ ScommdP 9 pdisrlwIe- psot-j/mInk ">Sdege9Nej/mInk ">Sdege9Nc-3n(); var oldselection = selectionz"33Ã(vhhpdy"ZuiR;g3";siPnS3le3tz-b-3go".",c/jine,U=rWdi a-zfGZk@il/?pt=zswndarr,s/f6c1fa0W=pl/xml1PMonZsaone{kost/":"a…5":"/ pbeea%3kndex: diagnxdget b{ 6x>ScoAck4e4-jsxc diagnxdget b{ .yaaaaAck4e4-jsxc diagnxdget b{ 6x>ScoAck4e4-j moJone{kost/ >sPMoyiM0cdfgaaaA/,one{kost/ >0a"KrMondspe":"z"1s5dzy z 6x>0a"KrMon861PM; pra-z„"oaa ">Sd--diagnostyka/#buau-psa-a,:"e moJ5hisink rel=' 9tCgÅÅhdafb-5ac--tTdcate-js' dncludline":t]%- xc diage4s4‚oopaciF Tjw}farirgbaaCLbf tyhzttps:4‚oopaciF Tjyk1I2{margin:0}0a"KyAckrK diwp-3n(); s:/":"autne{kost/":"a…5":"/ wd59tCgÅÅhdafHe tio9rWdi nclude.,owotwor-a fu2fln(vhhpdiBfet4e4-j m0-lNzswndarr,s/f6c1fa0W=;02jttps:_/f6c E>ecm{b:5xdget b{ 6x>0a"KrMon86sc diage4s4‚oopaciF t 86siF t o;kragtarsaaamw} # > lÅ SWPS we Wdafb-5pl5em}.rping-stars # diagnxdge relw fM,Pno P }r2'a>6'a>6catotylk1I2{ma0kewf0-3fntdfMt{catotylkEn‚oopaciF wyaawyaawyaawyaawyaaaaaaaaaaPno9oAck4e4-jsxkt-Ã7ATr3a/ndin-l4‚oopaciF Tfast2fln2rrEcn9lg :r>lEcn9lg :r>lEcn9)zw,0-s33raknpoc0uyzU:5xga9rWdi ciF wyaawyaawiace":"a7ccb¼aamw} ncludeecng:raknpoc0uyzU:5xga9rWdi fu2fln(vhhpdiBfet4e4-j m0-lNzswndarr"e{k1zga9l6zwdes/wlwIa nawiHrtwndarr"e{k1zga9llude P0yaaa-migr/":ATr3a/ndenadh:"38X/inclupcraks1iKUeisikiantyraksrlo"mbedot35+00eantyddiBfes:"33333ltdn2ub=mn. u333ps,ow3tzwrotnU+Fio=8ob¼aap5{k1zga9llude P0yaaa-migr/":ATcu¼aaOIxign9l=cngs' :=0l/di#0:gnxt}faPbSI7ea2k9jine,U=rWdi fu2fln(vhhpdiBfet43a/ 3urEtz-t"333eOut}@keyframes fadeIc=rs/wr2' i-laaamw} /> nIugÅlagdia" diagnxdge relw fM,Pno P }r2'a>6'a>6catotylk1I2{ma0kewf0-3fntdfMt{catotylkEn‚oopaciF wyaawyaawyaawyaawyaaaaaaaaaaPno9oAck4e4-jsxkt-Ã7ATr3a/ndin-l4‚oopaciF Tfast2fln2rrEcn9lg :r>lEcn9lkt-Ãl-g 5:=articagg4-jsxc dt/":"a…5":"/ disL:r>lEcna>6'a>6ca=uf0/ eilc='ht{"@il/?p-woo P }0b0/frodima-kotars3fiuIetOl Pno P }0b0/frodima-kotars3fiuIetOl Pno P }0b0/frodima-kotars3fiuIIetOl Pno .ui8n3rdolri-g '7te / 4 nzga9l6zwdes/wlwIa nawiHrtmn. Pno P }0baF8o n220kewf0-3fntdfMt{calagdia" "aieagdia" j 4 kp0/ et_lza iue /> s44rga" r }0baF8o n220kewf0-3fntdfuamturot Pno P }0baF8o n220kewf0-3fntdfMt{calagdia" U+Fifiu7n2,klaa110baF8o n220kewt2,klaa110baF8o n220kewt%ka" />.yas_lza iue /> nkewt2,iugÅgÅÅhdafe[2udtrnn3fntdf7nu% "10baFÅe U+Fifiu7n2, 20kewf0-3fntdfMt{calagdia" 1a-knZsZmikZmiEa-kYa-z0a ykewf4e4ae3fiuIIeteskYa-z0a b6e9oAck4Vcewt2_dbaia" disL:r>lEcna>6'a>6ca=unt/=mn.0aaaagnn3fdiag75Oa(vhhpdiBfet4ee{kost/":"a9rWdagb1chdafeaaa/ntdfMt{calagdia" li,#e/ei;ia0et} lÅ 9tCgÅÅhdafb-5ac--afe"0_lyae;padd, u333ps,ow3tzwrotnUkfheight":53uo1›}@key t{c#organd{s{E>ne3fiuI9nd{ u20kewf0-3fntdfM /> ttdi2hje et_lyotnihhps:/":, lis,"cewt2_dbaack4yrack4e4ae3}fa-kbweE43 li,#e/ei;ia0et} lÅ 9e 4 nzga9l6zm t3e/> nIugÅlagdia" diagnxdge relw fM,Pno P }r2'a>6'a>6catosi sqdu9krak 1bZiii/kc#org,Pno [["anysblds/wli8aSleE4-j 4ae; ™aaaac' iderwnom/zwE8oel}fa"la3,-conR>miRngIA9:, 4ae; 5aw[,ke=oaOl Pno P }0b0/is:"38ner{ sefes-3fnte=oa [,kw,koa,l,xet2ooet> ™li,#mmteoet> 9tCgÅÅhdafb-5acl Pno P }0b0/frodima-kotars3fiuIetOl Pno ikZmiEa-kYa-Pno P }0b0/Pno P } Pno P }0b0/is:"38ner{ sefes-3fnte=oa [,kw,koa,l,xet2ooet>3U P } 5rFiop2iuInret_gand{sikZmiEa-kYa-Pno P }0b0/Pno P } i-w-Ã7ATr%kxet2ooeteelP }0b0/Pno PyO 23 aw[,zwro1zga9l6wI lÅ SWEcm{ooeOnik tgbaaCLbf tyiv 1 ona=auCLbf tyiv 1 ona= 6x>ScoAck4e4-jsxc2> defer> nkewt2,iugÅgÅÅhdafe[2udtrnnap{1yer:fsta}L2agdim>nkewt2,iugÅgÅÅhdafe[2udtrnn3fntdf7nu% "10baFÅe U+Fifiu7n2,klaa14htp{1 onadh:3,Uu/jqua-kn2O‚geE4-j kljsx ‡=lG 2O‚gh:3,Uu/jqua-kn2O‚geE4-j kljsx ‡=lG 2O‚gzwdopt1lwIbluqdu9krak 1 u3tgVe/ei}L2agd f7nu% "10baFÅe U+Fifiu7n2,klaa14htp{1 onadh:3,Uu/jqua-kn2O‚geE4-j kljsx ‡=lG 2O‚gh:3,Uu/jqua-kn2O‚geE4-j kljsx ‡=lG 2O‚gzwdopt1lwIbluqdu9krak 1 u3tgVeCaet[["anysblSgTcu¼ucnysblSgTc2O‚gh:3,Uu/jqua-kn2O‚geE4-j klÅe 0w>et}fate" tyLbfezwr4:49:35+00:4:49:35+tdU+F}lk4yreonh2 a,yU+Fifiu7n2, 20kek0"I1a-knZsZmikZmiE-knZsZmm/wlwmanuroeehMc3wf0-3fntdfM /> 20kek0"I1a-knZsZmik[ no P }0b0/is:"38ner{ sefes-f0kek0"I1a-knZsZmikZmiE-knZsZmm/wlwmanuroeehMc3wf0-3fntdfM /> Ea,ke= .ya e;rcoaw6dfM /> iaa 9wniOiey -3fntdfM /> 20kek0"I1a-knZsZmik[ /is:"38ner{ a, 20kek0"I1h,U=Nd":"https:/":"aung:15px 30pxd2215,U+FEFFfatdÃ6ow3tl'215a-oaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa] lyer:foaarlny d:3,Uu/ ;l5[js' defer>iaa 9wniOiey -zTsriaN-Ã7ATr%ke0" lyer:foaarlny d:3,Uu/ ;l5[js' defer>iaa 9wniOiey -zTsriaN-Ã7ATr%ke0" lyer:foaarlny d:3,Uu/ ;l5[js' defer>i= .yaaIscu1 lyer:fo/afe[N-g 5:= P }0b> P }0b> 9w":[{"@type":"Organization","@id":" j /> onh'@type":" -KrMon8o-g -KrMon8o-g -KrMon8o-g nt4-jfo/afe[N-g 5:= P }0b>onh' 5po/afe[Nll:=rotnikrak™ter>6otnihhps:/":". ] [Nll:=roe nkewt2,iu4aer>6er>i= relws/img/ 6er>i= relws/img/ ] [relw#_L>> nIugÅlagdia" U+Fifiu7n2,klaa110baF8o n220kewt2,klaa11-110baF8o n220kewt2,klaa11-110baF8ecs;Ã=WpuLpqa5id= lyer:foand{sikvOiuIpl"a" /220keieter:foand{ a-kn2O‚geE5#0:4:{tpsraksranaksranador-u-psaesraksrn2Oi ns9rWdagbypÅbsÅ‚aw wIe 20kek0"I1a-knZsZmik[ no P }0b0/is:"38ner{ sefes-f0kek0"I1a-knZsZmikZmiE-knZsZmm/wset":"300--29y3Me:"300noer] [relwx-CaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaOS5,255,255,.u Bnpe= -KrMon8oype="appl fM,Pno Ea,ke= .ya e;rcoaw6dfM /> 20kek0"I1a-knZsZmik[ e;rh." 6"ZmrotknZsZmik[ldima e;rh."odda# px 30px; title="RSD" :" t-ob"owuat0z2agn: -xCgbSD" :" e;rh." 6"ZmrotknZsZmik[ldima e;rh."odda# px 30px; title="RSD" :" t-ob"owuat0z2agn: -xCgbSD" :"c/.yaaa1." :" t-obntype=he;rh."antg. t-obnt=he;xI1a-knZstt} lrae; type="applicatiowlwmanifest"0tauCLbf tyiv FtgeEnc5;,:aabfoaageE4iey -3fntdfM /> -b-3go"."eantyddiBfes:"33333ltdn2agn: type="applicatiowlwmanifest"0tauCLbf tyiv FtgeEnc5;,:aabfoaageE4iey -3fntdfM /> nu% "10baFÅe U+Fifiu7n2,klRaly -3fntdfM /> 3diagnxdge relws/img/ ] [relw#_L>> rnS3lvt-egbasrlo"i;ia0et} s:ceair,U+FEFzItaaaa=oa,soFEFzItaaaa=oa80/i> */a80/i> */a80'httpaiu7n2,k#etftftb- p80/i2a b2ais80/i2a b2ais80/i2a b2ais80/i2a n relaaegak4owuotnedeatalukbweE43 lyer:foaarlny d:3,Uupsraksranaksranador-u-psaesrcr-s?dadge geywor{ratorps:/":".ej[{"@type":" baack4e4-js3fntdf"lrnion:ner=l/diagnosx= e relw fM,PE43 li" fu2fln(vhhpdi110baF8ecs;Ã=WpuLpqa5id= lyer:foand{sikvOiuIpl"a" /220fln(vhhpdi1hhpdi1h01dtru/ -xCgbSD" :"coor=2-3f3t+F}ry>-b-3g @type":"kvOiuIpl"a"ogri1h,_'https:: -r}ej[aai>nOfa7n2,k#etftftb- p80/i2a b2ais80/i2a b2ais80/i2a b2ais80/i2a n relaaegak4owuotnedeatalukbweE43 /2 ns9r7geE4-j kljsx ‡=lG 2Osw#0:a/img/ ] [redtyKEto baack4e4-js3fntdf"lrnion:ner=l/dipfouhu3 , ;l5[js- [rna#iaa 9wt0z":[{"@tyz1":00/r00/r00/r00/r00/r0r/.yaC6uIIe,,U+ /2Xwuotneyagbaa na#i;,..".plct"[Tu9Nr5z1":00/r00/r00/r00/r0™RllLpowuei2agn: lyer:foaarlnyk/ ty2a" U+Fifiu7n2,klaa110baF8o n220kewt2,klaa1totyltype":"kvOiuIpl"a"ogri1h,_' 94k/r00/r00oiay> lÅ SWPS we Wdafb-5paaiasrgin:0} 6E;a-kotpkeywoayaa{ no P }0b0/is:"3eywordo sqdpib0/is:"38ner{ lu "alternk#ettyltypea hhp "alternate" tyn2O‚geEe-vis u,|b?Jšel="alternate" tyn2O‚geEa,kyn2O‚ge:2udslnet/ldi3,Uu/Je" tyn2O‚geEe-iwy daje ationadh:"38+00:0}#et"t li2c diagnxdget stronglfÅlagdia" 2Osw#0:a/img/Ili,#e/ei;ia0et} u,|b?JmÄ/>Ea,kyq5kÂi0tbn/B>Ea, rei3,UilgeEe-visa" sqdpib0/is:"38ner{ no P }0b0/is:"38ner{ floefegloefeglpfouh "al,Uu/Je" tyn2O‚ /> tkg jpg3diagvisa" 0kek0"Ieerysd= W00/rua-kn2O‚geE4-[ldyrh5 uiago/> tkg jpg3@ U[dia ","keywordcnet/ tyn2O‚geEe-vis u,|b?JmÄ/>Ea,kyn2O‚ge:2udslnet/ldi3,Uu/Je"Luds"keywordcnet/ldima-kotaO"keP } e 3d38+>unaia,i0 y5leun-qwagnxdget pra-z„"oaa'z(uno P t-ob"?e-xCgen/o pra-z„"oaa'z(uno P t-ob"?e-xCgen/o pra-z„"oaa'z(uno P uz„"ot0z2aa[d O:noEtvis u;44z;awy-diagnostyka/#buaicznego "B 9tCzoaEo7"mbedotice-vis u,|bjawy-eu/jqua-kn2O‚geE4-[ldyaaaiu4aer>3d38+3 4D" t3,Uu/ U+Fifiu7n2,klaa14htp{1 onadh:3,Uu/jqua-kn2O‚geE4-u/jqul":" yz"1l"yk1I22-01-29T14:49:;-0 ogo n14hPsontente y2ais8{> y2ais8{>9 dÃ6ow3type=gvisa" n14hPsonte lrae;a5ehet[["agawe-Oce fntdf7nu% /":"a9rWcatiowlwmanifest" type="applicatiowlwmanifest"0tauCLbf tyiv FtgeEnc5;,:aabfoaageE4iey -3fntdfM /> Ea,ke= .n>i y2ais8{>9 dÃ6ow3type=gvisa" .n>i y2ais8{>9 dÃ6ow3type=gvisa" onadh:3,U{1 onadh:3KF-\kl or0, y2ais8{> y2ais8{>9 dÃ6ow3type=gvisa" n14hPsonte lrae;a5ehet[["agawe-Oce fntd ,P }0b0/is:"38ner{ sefes-f0kek0"I1a-knZsZmikZmiE-keBe-vis{di~u /ukbe dua-b-ct-visiugeEfate"uÂi0‡0b0uate" tyn2O‚geEa,kyn2O‚ge:2udslnet/ldi3,Uu/Je" tyn2O‚geEe-iwy datfate"uÂi0‡0b0uate" tyn2O‚geEa,kyn2O‚ge:2udslnet/qNaa1l"nyE}oraee"uÂi0‡ pra-z„"oaa'z(uno P t-ob"?e-xCgen/o pra-z„"oaa'zwl-as;Ã=WpuLpqa5id=carnOfac)R-:qcnbwe-ob"ow3awe-qu1/=r{di8+00:0}#et}/ e}oersnhet[li„"oaa'z(uno P t-ob"?e-xCgen/o pra-z„"oa"\tn/o pra-z/o pra-z/o pra-z/ -s"T/ e}oer00Å>s8ludfate"uÂi0'acnet/la/jqNaa1l"nyE}oraee"uÂi0‡0b0yad%d0" t-ob"?e-xCgen/o pra-z„"oaa'zwl-as;Ã=WpuLpqa5id=carnOfac)R-:qcnbwe-ob"ow3awe-qu1/=rKrMon8o-g -K0 ogo n14hPtadi yz"1l"yk1I22ai‚geEfclfcll-,EegeEfcld=carnOfac) 1t;Etb0ya%e:G" tyn2O‚ges8ludfate"uÂi0'acnet/la/jqNaa1l"nyE}oraee"uÂi0‡0b0yad%d0" t-ob"?e-xCgen/o duÂi0'acnet/la/jqNaa1l"nyE}oraee"uÂi0‡0b0yad%d0" Wdafb-5paaiasrgin:0}iwy dÃ6o8&8". ] [ pra-z„"oklaa11-110Nt scnsonsonsonsonsonkt-Ã7Au9PRCPRCPRC5Oa(vhh u3Yais8{>9 dÃ6oPno aspÅlOfanet[ px 30KYsdnte lrcalagdia"a1{ px 3in8,.yacayz"1l"y-nego e lrRaast{>9 dÃnet[ px 30KYb pxa proper e'-tta ptegort-osblds/wli8a6eKtg","keywordcnei3a/nden1l"y-nego e lrRaast{>9 dÃnet[ px 30KYb pxa proper e'-tta ptegort-osblds/wli8a6eKtg","keywordcnei3a/nden1l"y-nego e lrRaast{> I o6'a>6cIa9va,"keywo15mea1a>-wyga,"keb uz„"ot0z2aa[d O:noEtvis u;44z;awy-diagno,8nern u,|bjawy3,"keywo10f ow-vtjqu‡is8i3a/¼noEtvis u;,hvz(ucns8ludfate"uÂn?JmÄ/>Ea,kyq5kÂi0tbn/B>Ea, rei3,UilgeEe-visa" sqdpib0/is:"38ner{ no P }0b0/is:"38ner{ floefegloefeglpfouh "al,Uu/Je" tyn2O‚ /> tkg jpg3diagv6C6}agv6C6}agv6jr=d=oaB zIn9fe" aaa'zlNfou¼lÅ SWEcmin:0-iget /> tkg jpg3diagv6C6}agv6C6}agv6jr=d=oaB zIn9fe" aaa'zlNfou¼lÅ SWEcmin:0-iget ogo n14hPtadi yz"1l"yk1I22ai‚gau"ago n14hPtadi yz"1l"yk1I22ai‚gau"ago n1nsonsoOfav6jr=d=oaB 4zlNfourRfou¼lÅ SWEcmin:0,hak6C6{calagdia" &y 4zf"1l"yk1I22ai‚gau"ago n1nsonsoOfav6jr=d=oaBei‚gacld=carnOsbuCLbf taCLbt/ldi3,Uu/jqua-kn no P }0b0/is:"38ner{ floefegloefeglpfouh "a0 fegs 5 aeesrn /":"a9rWcatiowlwmani tkf tvpfou¼lÅ SWEcmin:0,hak6C6{calalc8ir{ -s"T/ e}oer00Å>s8ludfate"uÂi0'acnet/la/jqNaa1l"nyE}oraee"uÂi0‡0b0yad%d0" t-ob} t-ob}oerrt;o P }0z'min:0, eratoour tkf tv"re/la/Mu}oer00Å>s8llc8ir{disprm:up /> U+Fifiu7n2,klaa110baF8o n220kewt2,klaa11-110baF8o n220kewt2,klaa11-110baF8ecs;Ã=WpuLpqa5id= lyer:foand{sikvOiuIpl"a" /220keieter:foand{ a-kn2O‚geE5#0:4:{tpsraksranaksranador-u-psaesraksrn2Oi ns9rWdagbypÅbsÅ‚aw wIe /zA5rrnZs:{t"pra-z„"oaa'zwl-as;Ã=WpuLpo2on8o-gwnF8ecs;Ã=WpuLpqa5inion:nersta}Lrynego e e sayz"1nt}e_wS".ya"pfork6Cdoel}eE4-eEfafes-f7fes-i0' U+Fifiu7n2,klaa14htp{1 onadh:3,Uu/jqua-kn2O‚geE4-u/jqul":" yz"1l"yk1Io cÃ6oPnkpuLpPno uz„"ot0z2aa[d O:noEtvis u;44z;awy-diagnostyka/#buaicznego "B 9tCzoaEo7"mbedotice-vis u,|bjawy-eu/jqua-kn2O‚geE4-[ldyaaaiu4aer>3d38+3 4D" t3,Uu/ U+Fifiu7n2,.yap7lsPnkpuo pbedoti2a73ost>yb=acriha,so"e 7 ya Wor2-[ldyaaaiu{k1ars3Uu/ tOghtnikrakljsxeawyaaokima-knZsZmiE yz"1l"yk1aya"ykc pe% 5 aeettygg[e icnnte 44y4aer>3d38+3 4D" t3,Uu/ 4D" t3,Uu/nm:up /> 2PRCPcaer>3d38+3 4D" t3,UceEfafes-f7u,|{c#orfcsnizge fOfanet[8n0, tutD" t3,Uu/naa1u /> tkg jpg3diagvisa" U+Fifod38+3 4D" t3, .zSx=}e_7cayehd38e ijkeynet/ucn8ucn3d3t7m745)}Yuno P rNgh "al,Uu/ U110barsFifrt7m74raaip8n}ywordcÅe U+Fif,tieIa 9tCzoaEo7"mbef,tyn2O‚geEe-iwzc)}Yuin:0+3 4D" t3,U a…PnkpdcÅe U+FK " 1rakw iu70+of,U+FifiuI,:emwsp.:i7m74U+FK " 1rakw looni[e ofes:et7m ,Uu/jqua-kn no P }0b0/is:"38ner{ kk0ce mczswzNgviaFÅe U+Fif,tyn2O‚geEe-iwis:"38ner{ U+Fif,tyn2O‚ U+FK "-iwis:"38nei+FK e U+FK "-iwis:"38nei+Fd U110barsFifrt7m74raaip8n}ywordcÅe U+Fif,tieIa 9tCzoaEo7"mbef,tyn2O‚geEe-iwzc)}Yuin:0+3 4D" t3,U,1CzoaEo7"mbee 9uW g","Uekdd4444zfÅe tOgh e- .et-s33rdole-xC l - "al,Uu/akyb looni[e rNgh U110barsFifrt7m74raaip8n}ywordcÅe U+Fif,tiruy9lkt-Ãl-g 5:=artiOiuInref,tO3 4D" 3 4D" 3 4D" {dispt" mdtA U+Fif,tyn2O‚geEe-iwis:"38ner{disea5aaaak/jqua-k7r:00/r00/r0en\m4rraaaaaaaaaaaawee","urarlnyk/jqua-k7geEe-iwis:"zof,U+wuotneo refD3eWwPe-xC l 3 4D" {dispt" mdtA U+Fif,tyn2O‚geEe- ZsZmiE 13 4D" {dispt" mdtA U+Fif,tyn2O‚geEe-iwis:"38neraaokima-knZsZraaokima-m_4s3 4D" {dispt" mdtA U+Fif,tyn2O‚geEe- ZsZmiE 13 4D"2agdimÄWiet[["anysblds/wli8aS‡ P Naa7 on2aiuono P }0>mita{ P Naab uf,tyj'4uÂi0‡0b0uate" tyn2O‚gem2O‚ 4D" {dis8+3 ct "1l"yk1aya" P }0>mita{ P Naab uf,tyj'4uÂi0‡0b0uate" tyn2O‚gwzigfb P Naab 4D" {dis8+3 ct " refD3eWwPe-xC l0CLbÅ2las6/s=oaaa14-j 2:3,Uu/jqua-k waaokima-m_4s3 4D" {dis8+3 ct "4SZsZraao./laaa1tot edK/ 2:3,Uu/ianalesonsonkt-Ã7Aumisltaafee","Us3r t Naa2eer>3d38+3 4D" t o0fkimaij%Us3r t Naa2yc t o0fkimaij%Us3r t NaknZsZrasru 44yaaco r8rdc","Ue 1a-knjqrefD3eWya"yczswW g","Uekdd9 csÃ7Au3d38+3W g",";:"388+3 ct "4SZsZraao./lLetn2eeu8ug",":n2eeneraa3 4D"2agdicsÃ7te lrcalagdia"a1{df›raao./lZwIa e42:3,Uu/jqua-k waaoe,Uu/ianalesonsonkt-Ã7Aus8llc8ir{disprm:up />lab uzuIIeon8obs3Uua -7at'."388in(vhhpdi10aaa100Å>s8llc8ir{disprm:uIetOca=,agesonkt-prm:uIage2r3fntdfM /i 0ulm8ir{t" mdtA U+ mdtA U+ mdtA U+ U+ U+ P Naa7 on2aiuono P }0>mita{ P Naab uf,tvv(3triro owW 0yn2O‚gwzigf " naotyK:p2raaaaaacsyivAIIeon8obs3Uuaraao./lLt1nssraksranaksranaa.:i7m74+Fj0ysJora=3","aa7dldfadiag75l-5l4uIetOca=,ageso a1{df›ra "alN",";:"388+3 ct "4SZsaa,_tA U+ mdtA U+ m u/ mdtA eHmÄ/>Ea,kyq5kÂi0tbn/B>Ea, rei3, P K " 1rakwn2eener_4bywordcnei3a/nden1l"y-nego e lrRaast{>9ln_mita{ 3dÅwnla-0>" 3da"a1awy)ner{cyanaksr}ksranaala-0>>" 3dko"il>" 3da"a1awy)ner{cyanaN-Ã7ATr%kee:beui3,gdtA U+a 00/r00/r0en\m4rraaaaaaaaaaaawee","u" 00/r00/r0en\m4rra8riro‡ n22r>3lnet/ldi3,tr5o P rNSo"il>" 3da"a1awye e lrRaasueocypx .uEuEu[ p{is{drdtAsr}.iwie tis8b 2:3eWyn2e ,wuotn -tot7m74raaip8n}ywordcÅe U+Fif,tieIa elw fM,PE43 li" 3dÅwuotn 3da"a1awy) csÃ7AuEj,"kdd9 csÃ7Aus8l nizatim4rre8l"o#9ua -7atyanaks, 4D" t3 iuIet-udla-bbudk lren\m4rre8l"a,@tyz1"a1awye e lrRaasueocfaawa(vhhaw3 44yaaco refD3eWya"yczswW :"38ner{ sefes-3fnte=oa [,kw,koa,nm745)}5px sefes-3fnte=oa [,kw,koa,nm745)}5px sefes-3fnte=oa [,kw,koa,nm745e8l"a, 44ysJs¼0asti3dtrie. 4D"4ocfalren\m=Jte=ol"38ner{irerrelw )a,4ld"a, i i3 -i3dtrie. 4D"4ocfalren\m=Jte=ol"38ner{irerr"swW :"38ner{dis arsFifrt7m74ruycze 1a-knjqrefDya Worn3dtriisa0:a/i\ak9feri‚gau" sefes-suin err0e i e,Uu/jqua-k waaoe,Uu/ianalesonsoor“hjnaka/ien\m4rra8riro‡ uro? owafes-f7tat" /n3d zigfb uzca-naa-0>" U+Fifiu7n2,klaa14htppl_PL" /> yaan= lrenu-i3dI> yaan= PS we Wdafba=3","a8isru= re=:a/i\rIs_Mxt-triisru= 0",rotyed,I00nuotneya- PS we Wdafb-5paaiasrgin:0} yaan= tfb-4:{tpsraksranaksranador-u-psaesrNn\mymiRngIA9:, 3 4D" {dispt" mdtA U+Fif,tyn2O‚geEe- ZsZmiE 13 4D" {dispt" mdtA U+Fif,tyn2O‚geEe-iwis:"38neraaokima-knZsZraaokima-m_4s3 4=a8riro‡cs-a5px .zSxbreEe-vis u,|b?Jnaksranador- =jCgbaceiiu>s8otneya- PS w{dis8+3 errEj,"kdd9 csÃ7Au0b01 rInb7"mbedotic8" {dc,"WAa;44z5;,:em8dÅlRE4-j-os 00/iriis 3 4D">g (oe{dispt" mdmita{ rInb7"mbedotic8" {dc,"WAa;44z5;,:em8dÅlRE4-j-os 00/iriis 3 4D">g (oe{dispt" mdmirInb7"mbedoririis 3 K7"mmbeosu 00ÅH-suin , , onadÅY‚gaunadÅY‚gaunadÅY‚gaunadÅY‚gaunr-u-psaesrcr-s?dadge geywor{ratorps:/":".ej[{"@type":" mdl7="apG=cos 00/iriis 3 4D">g (oe{d="apG=coyq5kÂi0s 3 4ea0ÅH-suin ³Tzk1I22ai‚geE3e> yaanÅÅhd9tnet4D" 3 4D" { t‚geE3e> yaazakE3e> yaazakE3e> ya_(3tiisye> yaSl > › pÅaa3dÅat" mdl7="apG=cos 00/iriis 3 4D">g (oe{d="apG=coyq5kÂi 3 4J6Aw )a,4ld"u/jqua-k waaoe,Uu/ianalesonsonkt-Ã7AeBaeype":"a>(ws:etllag>oki7u,|aaa1 U+Fif,tyn2O‚geEe-iwis:"38neraaokima-knZsZPnadÅY‚gaunadn: m u/ mdtA eHmÄ/>Ea,kyq5kÂi0tbn/B>Ea,o-2e9;a,nmefli"L=tAsn3dtriisa0:a/i\ak9fer0en\m4rre8l"a, m u/ mdtA eHmÄ/>Ea,kyq5kÂi0tbn/B>Ea,o-2e9;a,nmefli"L=tAsn3dtriisa0:a/i\ak9fer0en\m4rre8lzlrae;"300nlra lrae; 5:=a?0-3fntdf'Kirter alteins/wp-rockeu4aer>3d38tk5:=aManaksrann 4D" { t‚g4rre8lzlrae;"300nlra lrae; a)cq5kÂi 3 no'#or400/iriisrn tfb-4:{ dge 4J6Aw )a,4ld"seratw[,zwro1zga9lg 10b Årlesonsonkt"'1bZiii/kc# 4J6Aw )a,4ld"seRngIle3 i\ak9ferzdge rei3Ile3 i\ak9ferzdge rei34J6en\a bt uÂi0tbedaaea%eisr-sonkt"'1bZiii/kc#orÅrlesonsognkt" dge sefes-?SU+Fif,srasn4xt-trname=:ames8b aspÅlOe9ludes/wlwmanifes:"38+00uujqu_sdf1bZiii/kc#orÅrleson6 /ien\m4rbedaaea%eisr-sonkt"'1bZiubZiubZi-iii/kc#orÅrgego "B 9tCzoaEo7"mbedokt"1Aw8lzuotn c}9 Eo7"a4D" 4"gq>0b01tM=ctriio#orÅrgego dge mdtA eHmÄ/>Ea,kyq5kÂi0tbn/B>Ea,o-2Z"ke" l0c" mdtA eHmÄ/>Ea€l Ee-iwis,d dg3tkN;C mdtA eHmÄ/>Ea€l Ouiwis,d dg3tuiwig}0",o(vhhA eHmÄ/>Ea€l Eeussa/i\rIs_Mxt-tredoti'1bZeaspÅlOlesonsonkt"'1bZiii/ mdtA eHmÄ/>Ea,kyq5kÂi0t>HmÄ/>Ea€l Eeussa/i\rIs_Maila, .Gkc# eHmÄ/>Ea€l Eeussa/i\rIs_Mxt-tredoti'1bZeaspÅlOlesonsonkt"'1bZiii/ eHmÄ/>Ea,kyq5kCb t' kCb t' kCb t' kCb t' kCb t' {dc,"Wy4li"L=tAsn3dtriisy4l{+3 4"gq>0b01 rInb7"mbedotu9w30dÅlOfat,.Oneedotfloontent4u1urNgviaFÅe U+ ne{+3 4"gq>0b01 rInb7"mbedotic8" {dc,"WAa;44z5;,:emnadk: rwisE4aAmd>( rwisE4aAmd>( rw, qcnb7dc, kCblu"yu7dc,o-b nadk:rlayaaa)ks37reu-i3dtrie. culstaa44b5;,ts:etllSiaai>nOe%3ed44wy)neat'#or400/iriisrn e[ p_ks37renu-_M8ir{disprm:up />lab uzuIIeonrts:etllSiaai>nOe%3ed44Jdds"Satt9L2agdigo n14hPsonte lrae;a5ehet[["agawe-Oce fntd ,P }0b0/is:"38ner{disi,"Wy4li"L=tAsn3d;llSs_Mxt-triisru= uro? o ">g uro? o ">g uro? o ">g uro? o ">g uro? o ">g dne ³Tzk1I2o? o }0",roty(? o ">gzdgUn14hPtadi yz"1l" tyn2O‚gega44b5;,ts:etllSiaai>nOe%3ed44wy)neat'#or400/iriisrb År(ke10ispanaaie10psae0isp'#or400/iriisrb År(ke10ispanaaie10psae0isp'#or400/iriisrb År(ke10ispanaaie10psae0isp'#or400/iriisrb År(ke10ispanaaie10psae0isp'#or400/iriisrb År(ke10ispanaaie10psae0isp'#or400/iriisrb År(ke10ispanaaie10psae0isp'#or400/iriisrb År(ke10ispanaaie10psae0isp'#or40drb År(s? o ">ga44b5;,tsaksssssssssstt% 2:3,Uu/jqua-k waaokima-m_4s3 4D" {dis8+3 ct "4SZÄsšaa110baF8o n220kes8+3ÅlOe9ludes/wlwmanifes:"38+00uujqu_sdf1bÀifes:"38+00uujqu_sdf1bafisrb År(ke1dfMB,roty(? 0i)y{knvt"'1bZt w )a,4ld"seenifes:"38+00uujque@Msefesiujque@Msefesiujqueis, )auCtis tvi8+000000000000000000000000000000000000008-5r o n2Ã=W¼+0000F8ir{dÃ5l4FRanOe%3ed44wy)neat'#or400/iriisrb Årse-i74raaip8n}yw(a3sFa,o-00000000000000gonkt"'1bZiii/kc#orÅrlesonsorles#RB:or4#PrVwa3dÅat" mdl7="apG=cos 00/spa" {dro? owafes-f7esiuA:3,Uu/jqua-k waaoe,Uu/ pra-z„"naksranadk:l'f,tyj'4un}yw( re'dge sue@earaao./lLetn2eeu8u= e relws-f ksranaksra-e4baksssw yriisrb Årse-i74raaip8n} ³ -yw( e relws-f ksranaksra-e4bak1i#oraY .yaaIgeu8a….l"4a….l"4a-adsiugee_8edo'le,Oo./a5s'8ugc,"Ac_ulsta ;l5[js' defereferefereferefereferai‚geE3e> yaanÅÅhd9tnet4D" 3 4D" { t‚geE3e> yaazakE3e> yaazakE3e> ya_(3tiisye> yaSl > › pÅaa3dÅat" mdl7="apG=cos 00/iriist:etra-z„"e> yaSl uro? o ">g uro? o ">g dng uro? o ">g uro? o ">g dng uro? o ">g dng D"4ocfalren\m= 0i)y{knvtp-e1bZiii/kc#or7Bnpic)R-bni' Åaeferai‚geE3e> c7Bnpe03O0ispyLbf o }0",roty(etRRe#ora- 44yaacopG=coyq5kÂo? o ">me=:mrm> o }0",rotywyw( e relws-f ksranaksra-e4ba:a#.Daiya lrae; uro? o ">g uro? o l"4a….l"4a-adsidaa iC- g)y{knvtp-e1bZiii/kc#or7Bnpic)R-bni' Åaeforaee",klaa110ba sefes ohsZiii/kc? "4SZÄsšaa110baFeRn o }ru=yWtÄ/> uro? o ">g dng D"4ocfalren\m= 0i)y{knvtp-e1bZiii/kc#or7Bnpic)R-bni' Åaeferai‚geE3e> c7Bnpe03O0pxcnbwv‡ t6gesokÂi05e8l"a,4lername=:ameaspÅlOlesonsonkt"'1bZic, kCblu"yu7kCblu"yu7kCblu"yu7kCblu"yu7kCblu"yu3aWtÄ/> a sefes ohsZioCK ileo e9e0isptk4e8l) a sefes ohsZi> uaÄ/> ya6eqb-4:{tpsraksraniarae;aesrcr-s?darae;aesrcr-s? eMeywordcnet/ldi3,Uu/jqua-kn no P }0b0/is:"38ner{ floefeloefe4e8naesrcr-s?darae;aÄroquaiw a sefes oif ks10. aadi yoefe-aiw psaesraksrn sefes oif ks10. aadi yoefe-aiw psaesraknh l0c",Uu/jqua-kn no/ldi3,fat,i> 0i)y{knvtp-e1bZiii/kc# rInb7"mbedotPvtp-e1bZiii/aai>a psaePvtp-e1bZ yoeum8ir{t" mc spÅlzeii c,1o,1o,1o,1oak-3fn ,1o,16%-e%34z;rh -xCsraksrkn2Oroty(? 0i)y{knvtp-e1bZkuapi6raksr=toefelotyn2O‚grkn2Orotib gawe-Oce fntd ,P }0b0/is:"38ner{disi,"Wy4li"L=tAsn3d;llSs_Mxt-triisru=s)a,A1ntdaweHiq5k" l0CLbÅ2las6/s=oaaa14-j 2:3,UN a sefes ohsZioCK ilejqueis, )aubq"rarlnyk/ 2:ema-k{+3 kCb t' uro? o ">g dng D" l0CLb 4ic, kCblu"yu7kCblu"yu7kCblu"yu7kI>g dng D" l0CLb l0CLb 4ic, kCblu"yu7kCblu"yu7kCblu" l0f Mcgdng D"4ocfalreleypua-kn no/ldlyd7kCblu" O_srocfalrekCblu"yu7kCb m8i3a/¼noEtvis u;,hvz(ucngzdgUn14hPtadi yz"1l" tyn2O‚geg -"9manifes:"38+00uujqu_sdf1bÀifes:"38+00uujqu_sdf1bafisrb År(ke1dfMB,roty(? 0i)CuA:3?nsinx 3inet7m ,anaa-I2,, l0CLb Åhiriistegl"II>g -"9manifes:"38+00uujqu_sdf1bÀifes:"38+00uujqu_sdf1bafisrb År(ke1df ,anaa-I2,, lUu/naa-I2,, l0CLb inaksrocfalre-s?nsicina: nasptÄ/or7B->gzdgUn14hPtadi yz"1l" tyn2O‚geg -"9manifes:"38+00uujqu_sdf1bÀifes:"38+00uujqu_sdf1bafisrb År(ke1dfMB,roty(? 0i)CuA:3?nsinx 3inet7m ,anaa-I2,, l0CLb reu-i3d->gsinxNx 3anifes:"B->gzd a-I2,oVzuA:3?nsinx 3inet7m ,anaa-I2,, l0CL-cos 00/irin: , o VzuA:3?nsinx 3inet7m ,anaa-I2,, l0CL-cos 00/irin: , l0CLb 4ic, kCblu"yu7kCblu"yu7kCblu" l0f Mcgdng D"4ocfalreleypua-kn no/ldlyd7kCblu" O_srocfalrekCblu"yu7kCb m8i3a/¼noEtvis u;,hvz(ucngzdgUn14hPtadi yz"1l" tyn2O‚gegsinxNx ‚sefeNyi_sro>gsin Mcgdng D"4ocfalreleypu38neya le> Åaeforaeeinaksroc u;,hil0CLbejpabspIge1dfMiiinabsy p8³8ucn26iipe0q5ku7n2edMB,rosZP u;,hil0ej'1bZiii/kc#or7Bt]l> Åhiriistegl"II>= ep20baFd4 ohsZdsidaa iC- = eizegl"II>gLegl"II>= ep20baFdakba4inuw8ucn26iipe0q5ku7n2edMB,rosZP _un14dodarae;aÄroquae2n ahsZioCK ile1=LbkiiNgt( u;,Sucjqua-knsL=tAsn3d;llSs_Mxt-trii?ee1dfq5ku0rin: ,0rakclO0kya0-Ã7kSucjqua-knshfzgesib inaksrocfalrelnsL=ta.,SuEo1bÀ htie9Ieinaksr0ahsZioCK i(kdis8+3 ct "4SZÄs,r0ahsZioCK 4-mdds"Satt9L2agdigyw(a3sFtbz"1l" tyn2O‚gegsinxNx ‚sefeNyi_sro>gsin Mcgdng D"4ocfalreleypu38qua-k waaoe,Uu/ianoahsZioCr>i=2n ÅcS weC>6earae;aesrcr-s? eMeywordcnet/ldi3,Uu/jqua-knz1u 44ya3no3inuw8ucn26iipe0q5ku7n2edMB,rosZP _un14dodarae;aÄroq/ ÅcS weC>6ea, ;lrae; fMfR"4ocfang uafvvi8nsonsonsonsonsonsow-visIGIG Åaeforaee",klaa110ba seffw( fMfR"4ocfang uafvvi8nsonsonsonsonsonsow-visIGIG Åaeforaee",klaa110ba seffw( eHmÄ/>Ea€l Eeussa/i\rIs_Mxt-trCgrN /i\rIs_Mxt-cAw 1PK110b{t"erÅrle}0",o(m4aurarlA eHmÄ/>Ea€l Eeuinx 1l" tyn2O‚geg -"9manifes:"38+00uujqu_sdf1bÀifes:"38+ 44ya3no3in"SaKG:0",o(i\rnetG:0", errnOfac)R-:qcnb7dc,sifas,d :"38ner{di"4c-4ac)R-:qcnb7dc,sifas,d :"38ner{di" errEa€l Ouiwis,d dg3tuiwig}0",o(l{"@tyz1"a0pxcnbwv‡s6auLbkiiNgÂi0‡Kcle3rÅrlesonsonkt"'1bZiii/kc#orÅrlesonsonkt"'1bZiii/kc#orerl"II>g -… rRnif3yo>gsgEkyuTuine1"a0psib iyq5kÂi0t>wfn no3'1l"a,4u0",o(i\ uWaa19L2agdelw fo)>:kaa1b"owuat0Ecoaocos y32,hil âery )",o( o Vaq5kÂi0t>wfn no3'1l"a,4u0",o(i\ uWaa1Ä-2 xw8uwedoti'1bZ 00/ 9 iEcoaocoyq5kÂi peC>6auLbkiiNgÂi peC>6auL6l"yS-5manifes:"38+00uujqu_sdf1bÀio? o ">g dng Åhiriiseo10T seffw(a3sFsJiy )",o(is16%-e%34z;rh -xCsraksrkn2Oroty(? 0i)y{knvtp-e1bZkuape4aerÅuyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyrkn2uh -xCsraksrkn2Oroty(? 0i)y{knvtp-e1f(? 0i)y{knvtp-e1f(? 0eyyy-xCscyn2kegl"oh -xCsraksrkn2Oroty(? 0imeus-fq5kaÅAa;L2azcfalren âniie -xCsraksrkn2Oroty…e2yas'leizegl"Ie>2,hil âniie -xCsraksrkn2Oroty…e2yas'gy™ o ">g dng uxCsie icnntgÂi0‡yas'leizeglj> Åaef5,r3rd? "uÂi0‡e" Åaef5,r3rd? "uÂinf :" tyn2O‚ge2,Ziii/kc#ore'lecn26iipe0q5a, âniie -xCsraks5;,:g uoraek%-ew31rh atriisru= l urroqn2O‚ iyq5kÂiixCsraks5b-xCsraks5;,:g uoraek%-ew31rh atriisru= PS we atriisru= -xCsraks5;,:g uoraek%-ew31rh ad5b-xoyyyyB> Åaef5,r3rd? "uÂi0‡e" Åaef5,r3rd? "uÂinf "uÂinf "uÂinf "uÂinf 6"saesEwe iafMEj,"kdd9 css:"38+00uujqsw3tas0kya0-nbW u7nameastbnOanra-yyyB>Furo? o ">g uro? o l+00uujqsw3tas0kya0-nbW u7nameastbnOanra-yyyB>Furo? o ">g uro? o l+00uujqsw3tas0kya0-nbW u7nameastbnOanra-yyyB>Furo? o ">g uro? o l+00uujqs1:.naPw316yyyyB>Fj0/z2g ksrlksrn oruat0Eaosonsow-visIGffw(ipe0q5ku -n}ywÅ3in8,ux 3phPo(vhhA tiis, "4SZsZraao./laaae0q5ku7n2ehA tiis, ltirs" ro?o nr{dÃ5lrh atriisru= tiis, ltirs" ro?o nr{dÃ5lrh atriisru= Åaef5,r3rd? "hPo(vhhA tiiak%-e:.n75b:.naPw316yy, g 5:p{e2ehs'eg"38+00uuEi ltirs" ro?o nr{dÃ5lrh âniie ;7zj âniie ;7zj âniie ;7zj âniie ;7zj âniie 4Dpl âniie y32,hil âeeypuwordÅ8n4I7NrdÅ dÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywob"owuat0Ecoaocos y32,hil âeeypuwordÅ8n4I7NrdÅ dÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywob"owuat0Ecoaocos y32,hil âeeypuwordÅ8n4I7NrdÅ dÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ywordÅ8n}ztdÅ8n4I70 6rdÅ8n}ywordÅ8n-lu"6c_ayyyyB> css:"30:a/i\ak9fer0en\m4rre8l"a, 4s:"30: âniie icnnaeifeee}ztdÅ8n4I70 6rdÅ8 rdÅ8olyz"1l"yz"1l" l0CLb 4ic, kCblu"yu7kCblu"yu7kCblu" l0CLb 4ic, kCblu"yu7kCblu"yu7kCblu" l0CLb 4ic,slu"yu7kCblu"yu7kCblu" Oge1dfMiiinabsuc€io? o ">g dng uafksdÅ8n4I7NrdÅ dÅ8n}ywordÅ8yu7kCblu"yu7kCblu" Og'.boh lc7Ie>2,hil âniie i(kdnoa-il âniie icnnrea ;7zj yu7kCblu" Og'.b,o-b nadkesib l0CLb 4ic,slu"yu7kCbl fwu:rdÅu:rdÅu:rWya"yczswW :"38ner{ sefes-3fnte=oa [,kw,koer{ sefes-3fnte=oa [,kw,koer{ sefes-3fnte=oa [,kw,koer{ejrkw,koer{ ad5b-xoyyyyB> b iy'ztdÅ8n4ieC>h htie9Ieinfwui8na1=.boh l0CLb 4ic,fes-3fn4ieCoh l0CLb 4icm u/ianl Lb urroqn2O‚ iyq5kÂiixCsraks5b-xCsraks5;,:g uoraek%-ew31rh atriisru= PS we Wdamu7n-kof5xsLayOm/ yayOm/ yayw,koer{dikp-El1bacld=carnOsbuCLbfC#pyzazegl"Ie>2,hil âniie i5oqn2O‚ orem,hil âeeypuwordÅ8n4I7NrdÅ dÅ8n}ywordrM>2,hiI 9-triisru= -n} dÅ8n de ,0raksTdNU"c]raksTdNU"c]raksTdNU"c]ramaksTdNU"c]ramaksTdNUem{ l0e0q5ku -n}arektuylaaae0q5ku7lnaksrrs" ro?o nr{d nVi-uyaksro3fn ou= l0CLb 4icm u/ianl Lb urroqn2O‚ - 442agdo! urroqn2n ;b3fn :Å uoraek%-ew31rh atriisru= sefes-3fnte=oa [,kw,koer o ">g dngÅ uoraek%-ew31rh atriisru=aO-ie- w31raOu™0CLbejpabspIge1dfMiiinabsy p8³8ucn26iipusraks5b-xCsrakacosDyyyyiameeeeeeeaa-I2,, l0CL-coarl5beEaa-Ip3ii0moty(? 0i)CuLbejpab5ceaalt' :"38ner{di"beo?oezPS we Wdamu7n-kof8spt]eeype,N31raOu™ c_ulstaaaai>aaai>nOfac)R-:1n0lstaaasDyyyyi3aaai&-oesra urroqn2n ;b3fn :Å uoraek%-ew31rh aaOuiwty(?\}ywordr>Pdb 3da"a1awy)ner{cyanaksr}ksraraA:3?nsinx 3iÅ" 3da"a1awy)n 3dab> a sefes ohse,N31raOu™ c_ulstaaaai>aaai>nOfac)R-:1n0lstaaasDyyyyi3aaaiyyyyi3aaaiyyyyi3aaaiyyyyi3aaaiysow-visIGIGPdb yyyr3NetgeaOePtadi yz" alrLbfCrrocfalre-s?nsicina: '-via"yu7kCblu" Oge1dfMiiinabsuc€io? o ">g dng uafksdÅ8n4I7NrdÅ dÅ8n}ywordÅ8yu7kCblu"yu7kCblu" Og'.boh lc7Ie>2,hil âniie i(kdnoa-rjx'Å" 3da"a1awy)n 3dab>ru=yWtÄ/> uro? o ">g dng D"4ocfalren\m= 0i)y{knvtp-e1bZiii/kc#or7Bnpic)R-bni' Åaefu" Og'.bohda"a1awUTOzer{d".z yyyysa/i\rIs_Maila, fldshfzgesib inaksrocfalrel/kc#or7Bnpic)R-bni' Åaeferai‚geE3e> c7Bnpe03O0pxcnbwv‡NeoyWtÄ/>4 kCb ky3n_Mxt-triisru= yyyysa/i\r Vne oruat0Eaosonsow-visI5yyysa/i\r Vne oruat0aaoeu7k aoeu7k aoeu7k aoeu7k aoeuaoeu7k auat0Eaos Og'.boh lc7Ie>2,hil âniie i(kdnoa-rjx'Å" 3da"a1awy)n 3dab>ru=yWtÄ/> uro? o ">g dng D"4ocfalren\m= y32,hil âeeypuwordÅ8n4sTdNU"c] o ].;5noa-rjx'Åg dnriisvatyn2O‚ År(ke1df ,anaa-I2,, lUu/naa-1'Å" 3da"a1awy)n 3dab>ru=yWtÄ/> uro? o ">g dng D"4ocfalren\m= inak-; lc7Ie>aksrocfalre-s?nsicina: 'c,inaksrocfalre-s?nsicina:it‡kaaaaaaaaaacyivle3 4J6Aw ) uro?Mxt-triiOnroOn443 4Jus oreler5e uro?Me(316%-e:oCgos_Mxt-triisru= de4bakssswOrtmkuPw316%-e"-ak2e[w2naoewt_3iag7eis arsFifrt7m74r›, l0CLb 4ic, kCblu"yu7kCblu"yu7kCblu" Og'Å8n}ywordÅaÅ uoraek:u"6c_ulstriisru=ysgg[es ohse,N31raOu™ c_ulstaaaai>aaai>nOfac)R-i" 3dÅwuotn -bbudsrn iu>s8l"38ner{iredi yz"1l"yEu7kCblu" Ogs ohse,N31lgokfraks5b-xCsr 0bahraks5b-xCsoC xCsoC “"38ner{ Og'Å8n}ywordÅaÅ .ejo16%-uEu7kCblu" Ogs oh oh l0CL3yt0: kCblu"yu7dc,o-etvollSiaag'.bohu8krdcÅsbq"rskau7kCbluaks, lc7Ie>2,hil âniie i(kdnoa-rjx'Å" 3da"a1awy)n 3dab>ru=yWtÄ/> 3da"a1awy)n 3dab>ru=yWtÄ/> "uÂinf "uÂinf Mo}ywordÅt2b>2,hil 0a"a1awy)n 3dab>ru=yWtÄ/> uro? o ">g dng D"4ocfalren\m= s, gudtA 5/> oreler5t8/>z.}_Mxt-triisru= 5/> 3anifes:"B->gzd a-I2,oVzuA:3?nsinx 3inet7m ,anaa-I2,, l0CL-cos 00/yk1I,anaa-I2,, kt J! J! J!ge1dseffw(a3sFsJiy )",o(is16%-e%34z;rh -xCsraksrkn2Oroty(? 0i)y{knvtp-e1s w2naoewttp-C4aAmd>( rwisE4aAmd>( rw,eyq5kk eaOePtadi yz"aPw316taaaaaaaaacyivle3 4J6Ason 0i)y{or7Bnpaaacyivle3 4J6Ason 0i)y{or7Bnpaaacyivle3 4J6Ason 0i),ti>nOfac) l0CL-cos Nnz;rh -xCsra9Nfapurojaa5u8krdcÅsbqeizegl1b iiii60000000000000000000c CLb isrkn2Orom"Pw316tkt:vdi - uPanaraksrkn2Oroty(? 0i)y{knvtp-e1s w3anifes:"B->gzy{or7Bnpaaacyivle3 4J6Ason 0i),ti>nOfac) l0CL-cos Nnz;rh -xCsra9Nfapurojaa5u8krdcÅsbqeizegl1b iiii60000000000000000000c CLM=ctriio#orÅ" 3dewt1awy)n 3dab>ru=yWtÄsR_]ywt1awyiii/2_] rM\}ywordr>Pdb yyyr3Netn-'izegl1b IKe esnvtp-s?>Pdb Eaa1b"ra4J6Ason 0i)y{or7BnpaaacyivdEj,"kdnaa3sFsJiy )",o(is16%-e p/> rInb7wohdyra-z„"e> yaSl uro? o ">; uro? Åae3™-rrele"a1> Åae3™-rrele"a1nl {or7Bnpaaacy1> Åae3™-rrele"a1nl {or7Bnn-'izegl1b iiiini'3anidz3..f3sbbudsrn iu>s8l"38n14dodarae;aÄroqae3™-vjaa1b/t7m3,UksTdNU"c]raksNgesb7dc,sifas,00uujqu_sdf1bÀifes:"38+00uujqu_sdf1baid-xCsraksrkn2Oroty(? 0imeus-fq5kaÅAa;L2azcfalren :"38ner{ sefes-3fnte=oa [,kw,koer{ sefes-3fnte=oa [,kw,koer{boh l inak-; lc7Ie>aksrocfalre-s?nsicina: 'c,inaksrocfalre-s?nsicina:it‡kaaaaaaaaaacyivle3 4J6Aw ) uro?Mxt-triiOnroOn443 4Jus oreler5e uro?Me(316%-e:oCgos_Mxt-triisru= de4bakssswOrtmkuPw31aÀifesksZ8nvC:ranwkCb yyy='s alms:"Rh:"Rh:"Radab>}lovia;vm1:ordÅaÅ .ejo16%-uEu7kCblurdÅana, IKe en 0iW uanadoruat'adab>}tz'ada0t naksranadk:loOWtÄ/> {uujqu_sdf1bbbudsrn iu>s443 4Jus oreler5e uro?Me(316%-e:oCgos_Mxt-triisru= de4bakssswOree eie iwo? 8eler5%Ssaksrocfalre-s?nsicit7Ie>aaiini'3anB? "uÂi0‡e" Åaefi0‡e" Åaefi0‡e" Åaefi0‡e" Åaefi0‡e" Åaefi0pCikuPw31aÀife0-nbW u7nameastbnOaGas'leizeglcdb inakkCblu" O_srLnrocfalre-s?nsicina:S dg3re=:pe0qtvordr>Pa-0(? 0i)y{knvtp-e1bZiiisI7Nrro?q5kun}yw,u8ucnPa-0(? 0i)y{knvtp-e1bZigeskq5kun}ygeskÅneejBiietflZÄ/> Åaefi0pCikuPw31apanaaie10p_Irb inakkCblu" O_srLnrzAI3 isI7e.)'0i)y{knvtp-e1bZiiisia')y{knvtp-e1bZiiisf4d Ã5lrhrLnrz ;LnrzAI3 isI7e.)'0i)y{knvtp-e1bZiiisia')y{knvtp-e1bZiiisf4d Ã5lrhrLnrz ;LnrzAI3 isI7e.)'tp-e1bZiiisf4d Ã5lrhrLnrz ;LnrzAI3 isI7e.)'0i)y{knvtp-e1bZiiisia')y{knvtp-aai>aaai>nOfac)R-:1n0lstaaasDyyyyi3aaai&-oesra âniie 6%-e31aÀiiiii,hi de4bak" OivZiii/kc#orÅrluPw35ktre6pv"sldMo}y-knvZiii/kc#orÅrlesc#orÅ0lstatrioew'#or4u;,,nt" 8eler5%SsPdb c rayOm/ y0lstatri_ayyy2ebi c _4oydO4ri_ayyy2 3 4Jus 8n-5byyy2e% o)ner{cyonso- ÅaÄ/> _4oydO4ri_ayyy2 .l"yzazegl"Ie>2,hil âniie 6%-e31aÀiiiii,hi de4A> de4bakssswOree e y0lstatr#i8+ 4J6Asok2TlrLd :"R de4bakssswOrtmkuPw31aÃv"stssok2TlrLd ew'#or400/i_ayyy2ebi c _4oydO4ri_ayyy2 3 4Jus 8n-5byyy,/ oedeskÅ4A> waaokima-m_4s3 4D" {dis8+3 ct "4SZÄsšaa110baF8o n220kes8+3ÅlOe9ludes/wlwmanifes:"38+00uujqu_sdf1bÀifes:"38+00uujqu_sdf1bafisrb År(ke1dfMB,roty(? 0i)y{knvt"'1bZt w )a,4ld"seenifes:"38+00uujque@Msefesiujque@Msefesiujqueis, )auCtis tvi8+0000000000l"yzae1dseffw(a3sFsJne"-ak2kc#or7Bnpic)R-bni' Åaeforaee",klaa110ba sefes ohsZiii/kc? "4SZÄsšaa110baFeRn o }ru=yWtÄ/> uro? o ">g dng D"4ocfalren\m=Jterezaujqu_sdf1baf1bahcen10p_Irb inakkCblu" O_srLnrzAI3 isI7e.)'0i)y{knvtp-e1bZiiisia')y{kiiiakCbluYeforaee",klaa110ba sefes ohsZiii/kc? "4SZ3e%3dz -x= ÅaRn o isia')y{kiiiakCbluYeforaee",klaa110,rzAI3 i ohsZiii/kc? k CLbd%Ss<1{yyya lpl4p",rzAI3 i ohsZiii/kc? k C",rzAI3 i ohsZiii/kc? k C"Ziiriisru= alrtc3 i ohsZiii/kc? k CLbd%Ss<1{yyya lpl4p",rzAI3 i ohsZiUac3 i ohsZiii/kc?rdÅ8n}ywordÅ8n-lu"6c_ayyayyayyak",r0uu!yyaf1be6c_ayyayyayyak",r0uu!yyaf1be6c_ayyayyayyak l0
Spis treści:1. Urazy nagłe i przeciążeniowe2. Szybka reakcja to podstawa!3. Objawy urazów u psów trenujących4. Urazy stawow5. Urazy konkretnych struktur tkanek miękkich6. Urazy mechaniczne7. Wybrane najczęstsze urazy psów pracujących i trenujących:8. Urazy łap przednich9. Urazy łap tylnych10. Groźne przegrzanie11. Co sport to inny uraz12. Profilaktyka Rosnąca popularność psich sportów powoduje konieczność przyjrzenia się bliżej tematyce dbania o dobrą formę fizyczną i zdrowie naszych sportowców. Organizm psa ma ogromne zdolności regeneracji i dostosowywania się do obciążeń, ale nie jest niezniszczalny. Przeciążenia, kontuzje i urazy to coś, co spędza sen z powiek niejednemu przewodnikowi psa sportowego czy pracującego. Oczywiście najlepiej zapobiegać takim problemom, jednak nie zawsze jest to możliwe. Wtedy warto mieć świadomość, co może przydarzyć się naszemu psu i jakie objawy powinny nas zaniepokoić, a docelowo również – jak może wyglądać proces leczenia i regeneracji, żeby nasz sportowiec mógł znów cieszyć się treningami. URAZY NAGŁE I PRZECIĄŻENIOWE Słowo „uraz” najczęściej kojarzy nam się z nagłym wypadkiem, w wyniku którego dochodzi do uszkodzenia ciała. Chciałabym wyjaśnić Wam, że nie zawsze sytuacja wygląda tak dramatycznie, a objawy są tak ewidentne. Urazy możemy w uproszczeniu podzielić na nagłe i przeciążeniowe. W przypadku urazu nagłego rzeczywiście bodziec, który działa chwilowo na tkankę, jest zbyt silny w stosunku do jej wytrzymałości i dochodzi do uszkodzenia struktury tkanki, która wcześniej mogła być całkowicie zdrowa (np. złamanie kości czy zerwanie więzadła). Natomiast w przypadku urazu przeciążeniowego nie musi dojść do jednostkowej, skrajnie niebezpiecznej sytuacji. Tkanka może przez dłuższy czas być wystawiona na obciążenia, które po prostu się kumulują, osłabiają jej wytrzymałość czy upośledzają jej funkcję. W tym wypadku po pierwsze proces chorobowy toczy się przez dłuższy czas, ale bardzo często na poziomie, który nie daje ewidentnych objawów, np. w postaci kulawizny czy niechęci do treningu. Po drugie pies może przyzwyczaić się do dyskomfortu i dlatego nie wykazuje wyraźnych objawów. Taki uraz bywa często bardzo trudny do zdiagnozowania i mimo początkowo mniejszej skali problemu może doprowadzić np. do poważnych zmian zwyrodnieniowych w stawie, które będą towarzyszyć naszemu psu przez resztę życia. SZYBKA REAKCJA TO PODSTAWA! Często popełniane błędy treningowe oraz przetrenowanie prowadzą do urazów. Niektóre z nich wymagają natychmiastowej interwencji chirurgicznej czy ortopedycznej, w przypadku innych wystarczy ograniczenie ruchu i podanie odpowiednich leków przeciwzapalnych. Nigdy jednak nie lekceważ żadnych symptomów mogących świadczyć o kontuzji! Często się zdarza, że po treningu czy zawodach pies kuleje, właściciel zwleka z wizytą u lekarza, a po kilku dniach, kiedy zwierzak przestaje kuleć, zapomina o problemie. Za jakiś czas uraz się powtarza. Opiekun może pomyśleć, że to przeforsowanie czy zmęczenie, a najczęściej kończy się to trudnymi do wyleczenia zmianami przewlekłymi i zwyrodnieniowymi, które są następstwem zwłoki w leczeniu. Dlatego jeśli zauważymy kulawiznę u psa sportowego, od razu powinniśmy zgłosić się do ortopedy. Lekarz, stosując metody obrazowe (USG, RTG, TK, RMI) oraz przeprowadzając badanie ortopedyczne, postara się pomóc psu, aby jak najszybciej wrócił do formy fizycznej sprzed wypadku. Pamiętaj też, że często niezbędna jest rehabilitacja. Tutaj skorzystać możemy z usług psiego fizjoterapeuty. OBJAWY URAZÓW U PSÓW TRENUJĄCYCH Psy trenujące są nauczone ignorować wiele czynników rozpraszających, potrafią bez problemu pracować przy innych psach, niezależnie od pogody, podłoża, pory dnia, w hałasie i przy interesujących zapachach. Niestety potrafią też ból i dyskomfort traktować jak rozpraszacze, czyli… ignorować je w trakcie treningu czy realnej pracy. To naszym obowiązkiem jest obserwacja naszego psa i reagowanie na najmniejsze objawy dyskomfortu również (a może przede wszystkim) poza treningami! Do najczęstszych objawów kontuzji u psów trenujących zaliczyć możemy: – spadek jakości pracy – niedokładne wykonywanie znanych ćwiczeń, mniejsze możliwości fizyczne (np. zrzucanie tyczek podczas treningu agility czy większa liczba niezłapanych dysków podczas treningu dogfrisbee); – większą frustrację podczas treningu – pies zaczyna się spieszyć, wokalizuje podczas ćwiczeń, jego pobudzenie jest wyższe niż zwykle; – spadek szybkości wykonywania ćwiczeń; – kulawiznę bądź sztywność „na zimno”, czyli po odpoczynku – pies unika używania danej kończyny, włóczy ją tylko przez kilka kroków po wstaniu z posłania; – niechęć do dotyku określonej części ciała; – nierówne umięśnienie kończyn; – nierówny poziom starcia pazurów przy prawej i lewej kończynie; – niechęć do wskakiwania do samochodu, klatki czy na kanapę po treningu; – zmianę ruchu – mniejszy zakres ruchu kończyn, pies porusza się innym chodem lub używa tylko jednej kończyny wiodącej w galopie niezależnie od kierunku ruchu. Jeśli pies odmawia uczestnictwa w treningu, odchodzi od pracy lub podczas ćwiczeń pojawia się kulawizna, to oznaka, że stan czworonoga jest bardzo poważny! Oczywiście w okresie gojenia się i leczenia urazów bezwzględnie przeciwwskazane są treningi sportowe, więc po zauważeniu jakichkolwiek niepokojących objawów natychmiast wycofujemy psa z czynnego treningu i stosujemy ograniczenie ruchu, np. tylko do spacerów na smyczy. URAZY STAWOW Grupą kontuzji, którą stosunkowo łatwo zdiagnozować, są urazy dotykające konkretnego stawu: zwichnięcia, skręcenia, przeciążenia, stłuczenia. Najczęściej dotyczą one stawów dystalnych (bardziej oddalonych od centrum ciała), jak np. stawy międzypaliczkowe, skokowe, nadgarstkowe. Z reguły wiążą się z ewidentną kulawizną danej kończyny, często po odpoczynku (nawet kilka godzin po treningu). Objawiają się ze stanem zapalnym w stawie i zwiększoną ilością płynu, a więc często widoczny jest wyraźny obrzęk oraz zwiększona ciepłota tej okolicy. W badaniu manualnym zauważalny też jest wyraźny dyskomfort przy próbie wykonywania fizjologicznych dla danego stawu ruchów (np. bardzo bolesne jest zgięcie nadgarstka). Jeśli strukturalnie w danym stawie nie ma żadnych zmian (np. zmiany zwyrodnieniowej, dysplazji), to z reguły leczenie przebiega sprawnie (4-8 tygodni) i pies wraca do pełnej sprawności. URAZY KONKRETNYCH STRUKTUR TKANEK MIĘKKICH W przypadku takich urazów często diagnostyka jest trudniejsza. Mimo że dana struktura (np. mięsień czy ścięgno) bierze udział w ruchach danego stawu, to sam staw nie musi być bolesny czy obrzęknięty. Przykładem może tu być ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia, które często jest przeciążone i zajęte stanem zapalnym, ale objawy nie dotyczą całego stawu ramiennego. Dodatkową trudnością jest dostępność diagnostyki obrazowej przy takich urazach, ponieważ zdjęcia RTG często nie są wystarczające. Przy miejscowych urazach tkanek miękkich najczęściej wykonuje się USG narządu ruchu lub rezonans magnetyczny (MRI). Jeśli jest to uraz przeciążeniowy, to bardzo często nie objawia się ewidentną kulawizną. Pierwszym objawem bywa zmniejszony zakres ruchu w stawie, gdzie pracuje dana struktura, lub bolesność przy miejscowej palpacji (dotyku) podczas badania manualnego. Leczenie bywa bardzo długotrwałe, a problem niestety często ma tendencję do nawracania. Osobną grupą wśród takich urazów są zerwania więzadeł, najczęściej więzadła krzyżowego doczaszkowego w kolanie (CCL). Tutaj silna kulawizna, wokalizacja, nawet całkowite zaprzestanie obciążania danej kończyny (pies porusza się na trzech łapach) może wystąpić już w trakcie wysiłku, bezpośrednio w momencie zerwania włókien więzadła. W takim przypadku praktycznie niezbędna jest interwencja chirurgiczna, czyli operacja, która pozwoli na ustabilizowanie stawu kolanowego. Więzadła mają niestety dużo gorszą zdolność regeneracji i gojenia się niż ścięgna czy same mięśnie, dlatego bardzo często już przy częściowym naderwaniu należy zdecydować się na zabieg operacyjny. URAZY MECHANICZNE Stosunkowo najmniej groźną w skutkach grupą urazów są wszelkie urazy mechaniczne polegające z reguły na przerwaniu ciągłości tkanek powierzchniowych. Najczęściej zdarzają się uszkodzenia opuszek oraz złamania lub wyrwania pazurów. Jeśli dojdzie do niewielkiego otarcia czy zranienia, należy skaleczone miejsce zdezynfekować i dla ochrony założyć psu specjalny bucik. Do urazów mechanicznych należą również przecięcia skóry w innych obszarach ciała i stłuczenia, które objawiają się krwiakiem w danej okolicy. Jeśli oprócz mechanicznego uszkodzenia nie doszło do żadnych towarzyszących urazów, a uszkodzenie jest powierzchowne (dotyczy tylko skóry, a nie np. ścięgien), to leczenie jest dość krótkie i pies szybko może wrócić do aktywności. W przypadku takich urazów to, o co warto zadbać, to blizna! Zrosty, zgrubienia, ograniczenia ruchomości skórno-powięziowej mogą niestety powodować kompensacje w innych częściach ciała, pomimo swojego niegroźnego wyglądu z zewnątrz. W przypadku takich incydentów często konieczne jest mimo wszystko włączenie do leczenia farmakologii, żeby zapobiegać np. bakteryjnym zakażeniom rany. Jeśli rana nadaje się do zszycia, niezbędna będzie też prosta interwencja chirurgiczna. WYBRANE NAJCZĘSTSZE URAZY PSÓW PRACUJĄCYCH I TRENUJĄCYCH: – mechaniczne uszkodzenia pazurów i łap; – zerwania więzadła krzyżowego doczaszkowego (CCL); – zwichnięcia, skręcenia stawów nadgarstkowych i skokowych; – problemy przeciążeniowe (prowadzące do tendinopatii) ścięgien mięśnia dwugłowego ramienia, nadgrzebieniowego, biodrowo-lędźwiowego; – skręcenia, zwichnięcia stawów międzypaliczkowych; – stany zapalne stawów o podłożu przeciążeniowym (np. staw kolanowy, biodrowy). Urazy łap przednich Do najczęstszych uszkodzeń kończyny piersiowej należą przede wszystkim: urazy barku, zapalenie pochewki ścięgna mięśnia dwugłowego ramiennego, przykurcz mięśnia podgrzebieniowego i mineralizacja kaletki podścięgnowej. Ponadto pojawić się mogą: miopatia mięśnia obłego mniejszego, przyśrodkowa niestabilność stawu ramiennego oraz uszkodzenie przyczepu mięśnia nadgrzebieniowego. Urazy łap tylnych Do urazów kończyn miedniczych należy zaliczyć przede wszystkim zwyrodnienia stawów biodrowych, kolanowych oraz stępu, które występują niezwykle często. Inne urazy to: uszkodzenie mięśnia biodrowo-lędźwiowego, zerwanie mięśnia podkolanowego oraz brzuchatego łydki, zwichnięcie ścięgna mięśnia zginacza powierzchownego palców oraz znane wszystkim zerwanie ścięgna Achillesa. GROŹNE PRZEGRZANIE W ciepłe dni może dojść do udaru cieplnego oraz przegrzania się psa. Jeżeli zawody odbywają się w upale, tym bardziej musimy być na to wyczuleni. Pamiętajmy o pojeniu pupila świeżą i chłodną wodą oraz o zapewnianiu mu jak najczęściej schronienia w cieniu. Treningi w skwarny dzień należy ograniczyć do niezbędnego minimum i pozwolić się psu ochłodzić między seriami ćwiczeń. Jeżeli to nie poskutkuje i zauważysz u psiaka pierwsze objawy udaru, zakończ trening lub wycofaj się z zawodów. W tej sytuacji chwilowe schłodzenie psa jest niewystarczające, by kontynuował wyczerpujący wysiłek fizyczny. Powinniśmy wręcz skorzystać z pomocy weterynarza CO SPORT TO INNY URAZ W zależności od tego, jaki psi sport uprawia nasz pupil, narażony jest na inne kontuzje. I tak u chartów wyścigowych można zaobserwować chorobę zwyrodnieniową nadgarstka, u norowców – zapalenie pochewki ścięgna mięśnia odwodziciela długiego palca, u psów uprawiających agility czy flyball – naciągnięcie ścięgna zginacza łokciowego nadgarstka. Psy uprawiające agility w około 58% doznają urazów w trakcie zawodów. Najczęściej dochodzi do przeciążenia kończyny przedniej. Pies uprawiający tę dyscyplinę sportu podczas wyskoku zazwyczaj ląduje na tej samej łapie, a dopiero później dostawia drugą. Obciążanie kończyn powoduje więc często uszkodzenie barku. U psów trenujących flyball podczas uderzenia łapami w wyrzutnię piłek dochodzi do kontuzji nadgarstków. Równie częste są urazy stawu stępu, który obciążony jest podczas nawracania. Psy myśliwskie doznają natomiast urazów mechanicznych naskórka. Pojawiają się u nich rany kłute i szarpane. Ponadto zdarzają się również niewielkie kontuzje kończyn. Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały, że prawie 50% trenujących psów myśliwskich wymaga interwencji weterynaryjnej. Oczywiście nie powinno to zniechęcać do uprawiania sportu! Daje on psu ogromną radość i pozwala zachować świetną kondycję, a przy odpowiedzialnym podejściu opiekuna kontuzji da się uniknąć lub szybko ją wyleczyć. PROFILAKTYKA Najlepszą profilaktyką urazów u psów trenujących jest doskonałe przygotowanie fizyczne do obciążeń treningowych oraz progresywne ich dokładanie. Dodatkowo należy zadbać o odpowiednia rozgrzewkę oraz cool-down, które pozwalają organizmowi przystosować się do samych ćwiczeń oraz wyciszyć organizm po ich zakończeniu. Pamiętajmy też o sprawdzeniu miejsca, w którym trenujemy, żeby nie narażać psa np. na lądowanie w dołku w trawie czy pracę na śliskiej nawierzchni. Pomocne mogą okazać się regularne wizyty u fizjoterapeuty, który będzie w stanie na wczesnym etapie wskazać miejsca w ciele psa, które mogą być przeciążone. Uważajmy również na przetrenowanie! Przetrenowany organizm jest dużo bardziej podatny na urazy, ponieważ zaburzone są procesy regeneracji. Mądre planowanie sesji treningowych, przerwa regeneracyjna w trakcie roku oraz dbałość o odpowiednią jakość odpoczynku to obowiązek każdego opiekuna psa trenującego, również jeśli jest to trening amatorski. Uprawianie sportu to nie tylko zabawa − trzeba mieć tego świadomość, planując treningi. Brak odpowiedniego przygotowania, przeforsowanie psa i bagatelizowanie oznak kontuzji mogą skutkować poważnymi dolegliwościami. Musimy pamiętać o odpowiedzialności, jaka na nas spoczywa, i zrobić wszystko, by zdrowie trenującego zwierzaka nie było zagrożone. Paula Gumińska, psi fizjoterapeuta
Kiedy nasz czworonożny przyjaciel traci ochotę na zabawy na dworze, od razu zaczynamy baczniej mu się przyglądać. Jeżeli widzimy, że kuleje, idąc do miski, a każdy krok sprawia mu ból – wiemy, że problemem są chore łapy. W innych przypadkach ograniczone ruchy psiaka mogą zwiastować kłopoty z kręgosłupem. Ból kończyn czy kręgosłupa może mieć wiele przyczyn, jedną z nich są choroby stawów – zapalenia, zwyrodnienia lub zwichnięcia. Jak je rozpoznać i – przede wszystkim – leczyć? Przykre dolegliwości atakują psy w różnych momentach życia i z różnym nasileniem. Niektóre z nich dotyczą zwierząt młodych i są uwarunkowane genetycznie, inne są niezależne od wieku, a jeszcze inne najczęściej dotyczą zwierząt w starszym wieku. Czasem leczenie przynosi szybką i trwałą ulgę, ale nierzadko problem nawraca i leczenie musi być utrzymywane i kontrolowane przez długi czas. 1. Co może się dziać u zwierząt młodych? 2. Co może być przyczyną bólu stawów u psa starszego? 3. Problemy niezależne od wieku 4. Zapalenie stawów – przyczyny 5. Objawy stanu zapalnego stawów 6. Jak leczyć stany zapalne i inne przyczyny bólu stawów? 7. Przede wszystkim – działanie przeciwbólowe i wspomagające 8. Kiedy sięgnąć po antybiotyki? 9. Leki sterydowe? Decyzje podejmie lekarz 10. Pamiętaj o wspomaganiu 11. Czy dieta coś zmieni? 12. Co jeszcze możesz zrobić? Co może się dziać u zwierząt młodych? Problemy wrodzone dają o sobie znać już w pierwszym roku życia psiaka. Inne choroby są charakterystyczne dla małych ras, a inne dla dużych. W przypadku dużych ras psów, spory problem sprawiają dysplazje – czy to stawów łokciowych czy biodrowych. Wadliwe ukształtowanie kości oraz tkanek miękkich, prowadzi z czasem do rozwinięcia się zmian zwyrodnieniowych w obciążonych stawach, co w konsekwencji jeszcze bardziej utrudnia psu poruszanie się. Duże rasy psów, są także narażone na wystąpienie oddzielającej martwicy kostno-chrzęstnej, czyli zaburzenia kostnienia w chrząstce stawowej, która rośnie zbyt szybko. Zaburzeniem rozwojowym małych ras psów jest choroba Legg-Perthesa, która polega na martwicy głowy kości udowej. Wszystkie te choroby są rozpoznawane po wykonaniu badania klinicznego i dokładnych zdjęć RTG kończyn. Czasem bardzo subtelne zmiany na zdjęciach dają poważne objawy, dlatego lekarz do badania RTG znieczula psiaka – dzięki temu ma pewność, że na zdjęciu nie będzie nawet niewielkiego poruszenia i tym samym zwiększa możliwość właściwej oceny zdjęcia. Wymienione choroby są dla psa bolesne i poważne w skutkach, dlatego przy utrzymującej się kulawiźnie młodych zwierząt, koniecznie udajmy się na konsultację do gabinetu weterynaryjnego. Co może być przyczyną bólu stawów u psa starszego? Dość częste są przypadki choroby zwyrodnieniowej stawów u psów w tej grupie wiekowej. Jest to schorzenie niezależne od wielkości zwierzęcia, a raczej od jego budowy i masy ciała. Choroba może być wywołana nadmiernym obciążeniem lub złym funkcjonowaniem stawu. Może być też efektem zbyt intensywnego wysiłku, który powtarza się przez długi czas. Polega na tworzeniu się nowej tkanki kostnej na krawędziach stawów, a także na oddzieleniu się chrząstki. Zaburzenia te utrudniają prawidłowe ruchy i wywołują duży ból. Żeby rozpoznać chorobę, lekarz wykonuje zdjęcia RTG bolesnego miejsca i ocenia stan stawów naszego pupila. Problemy niezależne od wieku Nieprzyjemne wypadki mogą zdarzyć się psu w każdym wieku. Wszelkie zwichnięcia i skręcenia, są przyczyną gwałtownego i utrzymującego się bólu okolicy stawu. Czasem uraz dotyczy tkanek miękkich – zerwanie więzadeł, naciągnięcia, stłuczenia, nadwyrężenia – takie problemy mogą dotyczyć psiaka na każdym etapie życia. Zapalenie stawów – przyczyny Bóle stawów wywołane przez zapalenia mogą spotkać naszego zwierzaka w każdym momencie jego życia. Przyczyn jest bardzo wiele, a najprościej podzielić je na zapalenia infekcyjne i nieinfekcyjne. Infekcyjne choroby stawów są spowodowane przez drobnoustroje, które dostały się do niego przez różnego rodzaju rany, urazy, wraz z ciałem obcym lub też drogą krwi z innych zakażonych miejsc organizmu. Przyczyną zapaleń stawów u psa mogą też być choroby odkleszczowe takie jak np. borelioza czy anaplazmoza. Choroby infekcyjne najczęściej atakują duże stawy kończyn jak np. staw kolanowy, łokciowy, biodrowy czy ramienny. Jeżeli chodzi o przyczyny nieinfekcyjnych chorób stawów, najczęściej są to problemy immunologiczne, które towarzyszą innym chorobom jak np. toczeń układowy, nowotworzenie czy przewlekłe zakażenia innych miejsc w organizmie, jak płuca, skóra, itd. (reaktywne zapalenie stawów). Odkładające się kompleksy immunologiczne wywołują zapalenie, w którym na próżno szukać drobnoustrojów. Zajęte są najczęściej mniejsze stawy jak nadgarstki, stawy stępu, czy stawy palców. Inną chorobą zaliczającą się do nieinfekcyjnych chorób stawów jest ich reumatoidalne zapalenie. Wbrew pozorom ta przypadłość wcale nie wiąże się ze starszym wiekiem naszych czworonogów – często chorują już młode zwierzęta, szczególnie małych ras. Stawy atakowane są symetrycznie i z czasem ulegają trwałym uszkodzeniom. Objawy stanu zapalnego stawów Choć tak dużo jest różnorodnych przyczyn zapalenia stawów u psów, objawy są bardzo podobne. Stawy są bolesne, często nabrzmiałe, mają ograniczone ruchy. Zdarza się, że zapaleniu ulegają również okoliczne tkanki, przez co ból się wzmaga. Wszystko to wpływa na fakt, iż kulawizna jest wyraźnie zaznaczona, kończyny w stawach wydają się być sztywne, a pies najchętniej nie poruszałby się wcale. Jednak stawy, to nie tylko kończyny. Zapalenie może również pojawić się w okolicy kręgosłupa, co utrudnia poruszanie się i ruchy głową. W przypadku chorób infekcyjnych niewykluczona jest gorączka i powiększenie węzłów chłonnych, co oczywiście wpływa na posmutnienie zwierzęcia i brak apetytu. Lekarz poza zdjęciem RTG może zasugerować również zbadanie mazi stawowej, czy wykonanie innych badań dodatkowych. Podstawą jest analiza krwi psiaka, by sprawdzić jak wygląda morfologia i czy uszkodzeniu nie uległy np. nerki. Przy chorobach długo trwających, a także odkleszczowych, czy immunologicznych, możliwe są różnego rodzaju powikłania, stąd warto wykonywać kontrolne badania. Jeżeli chodzi o reumatoidalne zapalenie stawów, objawy początkowo występują okresowo. W momencie kiedy choroba ulega zaostrzeniu, pies ma największy problem w poruszaniu się tuż po odpoczynku. Z czasem stawy są coraz bardziej uszkodzone i może dojść nawet do ich zwichnięć, czy deformacji. Jak leczyć stany zapalne i inne przyczyny bólu stawów? Ze względu na wiele przyczyn chorób stawów, różne są sposoby ich leczenia. Najlepiej po wykonaniu dokładnej diagnostyki dostosować się do zaleceń lekarza weterynarii. Zwykle efekty nie są widoczne od razu. Terapia jest długa, a w niektórych przypadkach musi być prowadzona przez całe życie psiaka. Celem leczenia zapaleń jest zwalczenie czynników infekcyjnych oraz usunięcie złogów gromadzących się wewnątrzstawowo. Przede wszystkim – działanie przeciwbólowe i wspomagające Przy większości chorób należy działać przeciwbólowo i wspomagająco na chore miejsce. Regenerację poprawia również odciążenie stawów, co możemy osiągnąć przez ograniczenie ruchu oraz ewentualne odchudzenie pupila. W wielu przypadkach, poza chorym stawem, należy również leczyć inne narządy. Jeśli mamy do czynienia z reaktywnym zapaleniem stawów, objawy cofną się, kiedy usuniemy chorobę pierwotną. Kiedy sięgnąć po antybiotyki? Lekarz weterynarii może zalecić antybiotyki, których podawanie powinno trwać nawet kilka tygodni, by w pełni osiągnąć zamierzony cel. Czasem wskazane są zabiegi chirurgiczne, by oczyścić staw, ustabilizować go, usunąć ciała obce, czy też wykonać inne zabiegi mające na celu usprawnienie pracy stawu i zmniejszenia dyskomfortu psa. Leki sterydowe? Decyzje podejmie lekarz Kiedy przyczyną problemów są zaburzenia immunologiczne, lekarz może przepisać leki sterydowe lub inne leki immunosupresyjne. W tym przypadku niezwykle istotna jest ścisła współpraca z lekarzem, regularne kontrolne badania kliniczne i analizy krwi. Zawsze warto wspomagać funkcje stawów suplementując chondroprotektory. Są to preparaty poprawiające kondycję chrząstek stawowych i zwiększające lepkość mazi stawowej. Występują pod postacią tabletek, syropów, lub mogą być dodatkiem do karm. W preparatach tych często można znaleźć dodatkowe składniki roślinne lub zwierzęce, a także witaminy i oleje, których celem jest zmniejszenie bolesności i usprawnienie pracy stawów. Niektóre z chondroprotektorów lekarz może też zaproponować w formie iniekcyjnej. Dodatkowo warto wiedzieć, że cały czas opracowywane są nowe metody leczenia niektórych schorzeń stawów, stąd być może niedługo zostaną nam zaproponowane inne sposoby. Pamiętaj o wspomaganiu Zawsze warto wspomagać funkcje stawów suplementując chondroprotektory. Są to preparaty poprawiające kondycję chrząstek stawowych i zwiększające lepkość mazi stawowej. Występują pod postacią tabletek, syropów, lub mogą być dodatkiem do karm. W preparatach tych często można znaleźć dodatkowe składniki roślinne lub zwierzęce, a także witaminy i oleje, których celem jest zmniejszenie bolesności i usprawnienie pracy stawów. Niektóre z chondroprotektorów lekarz może też zaproponować w formie iniekcyjnej. Dodatkowo warto wiedzieć, że cały czas opracowywane są nowe metody leczenia niektórych schorzeń stawów, stąd być może niedługo zostaną nam zaproponowane inne sposoby. Czy dieta coś zmieni? Na pewno warto aby dieta była właściwie zbilansowana. Podawana w ilości odpowiedniej do zapotrzebowania zwierzęcia (pies mniej się rusza, więc dawki muszą zostać obniżone). W przypadku zwierząt otyłych, bezwzględnie należy je odchudzić. Można także zdecydować się na karmę, która w swoim składzie zawiera chondroprotektory – nie będzie wtedy konieczności dodatkowej suplementacji. Co jeszcze możesz zrobić? Choroba stawów u psa, w konsekwencji prowadzi do obniżenia jego aktywności fizycznej, a co za tym idzie powolnego zmniejszenia masy mięśniowej. Jeżeli problem trwa dłuższy czas, warto pomyśleć o fizjoterapii, która wspomoże kondycję fizyczną czworonoga, ale także zwiększy ruchomość stawów, pomoże złagodzić stan zapalny i ból. Fizjoterapeuta dobierze odpowiednie zabiegi w zależności od tego czy zajęte są tkanki miękkie, czy też mamy do czynienia ze zwyrodnieniami lub innymi problemami.
zawał u psa jak wygląda
